Συναισθηματικό φαγητό

Συναισθηματικό φαγητό

Η Ελένη άνοιξε για άλλη μια φορά το ψυγείο. Δεν ήταν ότι πεινούσε. Είχε φάει πριν από λίγη ώρα μια χορταστική μερίδα από το μεσημεριανό φαγητό της. Ήθελε όμως απεγνωσμένα κάτι γλυκό. Κι αυτό το πάθαινε κάθε φορά που ένιωθε μόνη. Κι όχι μόνο μόνη. Κάθε φορά που ήταν αγχωμένη, θλιμμένη, θυμωμένη, απογοητευμένη και πάει λέγοντας.

Κι όσο οι μέρες περνούσαν με την Ελένη σε κατ' οίκον περιορισμό λόγω COVID-19, τόσο πλήθαιναν οι έφοδοι που έκανε στο ψυγείο. Κι αυτές οι έφοδοι από μεσημεριανές γινόντουσαν πλέον περισσότερες και μοιραζόντουσαν μέσα σε όλο το 24ωρο. Πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, βράδυ ήταν πάντα κατάλληλη η ώρα για να αναζητήσει τροφές που θα της έδιναν έστω για λίγο την αίσθηση της ικανοποίησης. Μια αίσθηση που θα  τη διαδεχόταν σε λίγη ώρα η ενοχή του άχρηστου φαγητού και των περιττών θερμίδων.

Η Ελένη ήξερε καλά πως ούτε η σοκολάτα, ούτε το παγωτό ούτε τίποτε άλλο δεν θα τη βοηθούσε να διαχειριστεί αποτελεσματικά και σε βάθος χρόνου αυτό που γινόταν μέσα της. Ήξερε επίσης πως όσο μεγάλωνε η ανάγκη να εκτονώσει τα συναισθήματά της, τόσο θα εξαρτιόταν  περισσότερο από το συναισθηματικό φαγητό. Κι αυτή η εξάρτηση της κόστιζε εδώ και καιρό κάποια παραπανίσια κιλά τα οποία επηρέαζαν αρνητικά την εικόνα σώματος και τη γενικότερη εικόνα για τον εαυτό της.

Αν προσπαθούσε κανείς να της εξηγήσει το φαύλο κύκλο στον οποίο είχε μπει θα τόνιζε τα εξής: με το που νιώθει κάτι δυσάρεστο, προσπαθεί να το αποφύγει. Στην προσπάθειά της να το αποφύγει καταφεύγει στο φαγητό. Το φαγητό που διαλέγει είναι συνήθως άχρηστο και με πολλές θερμίδες. Όσο συχνότερα καταφεύγει στην υπερκατανάλωση άχρηστης τροφής, τόσο πιο έντονη συνήθεια γίνεται για την ίδια. Όσο πιο έντονη συνήθεια γίνεται για την ίδια το συναισθηματικό φαγητό, τόσο πιο άσχημα νιώθει με αποτέλεσμα να τρώει περισσότερο. Όσο περισσότερο τρώει, τόσο περισσότερα κιλά αποκτά και νιώθει ακόμα πιο άσχημα. Τώρα πια νιώθει άσχημα για δυο λόγους. Από τη μια για τα προβλήματα που είχε εξαρχής και από την άλλη για το παραπανίσιο βάρος της. Αυτός ο φαύλος κύκλος δεν τελειώνει ποτέ εκτός κι αν αποφασίσει η ίδια η Ελένη να βρει εναλλακτικούς τρόπους, πλην του φαγητού,  για να αντιμετωπίσει αυτά που την ταλανίζουν.

Τι είναι όμως το περιβόητο συναισθηματικό φαγητό; Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο "συναισθηματικό φαγητό" αναφερόμαστε ουσιαστικά στην κατανάλωση τροφών που δεν χρειαζόμαστε αλλά επιλέγουμε προκειμένου να ξεφύγουμε από μια ψυχοπιεστική κατάσταση που μας απασχολεί. Με άλλα λόγια το συναίσθημα προηγείται του φαγητού και επηρεάζει τόσο την επιθυμία μας για αυτό όσο και την κατανάλωσή του.  Η συναισθηματική υπερφαγία όπως αλλιώς λέγεται δημιουργεί μία σειρά προβλημάτων στην καθημερινότητά μας και επιδρά αρνητικά στην ψυχική υγεία μας.

Πολλοί μπερδεύουν το συναισθηματικό φαγητό με τη βουλιμία. Η κυριότερη διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι στην πρώτη περίπτωση το άτομο τρώει χωρίς να θέλει να ξεφορτωθεί την τροφή που παίρνει ενώ στη βουλιμία το πρώτο στάδιο πρόσληψης τροφής ακολουθείται από το επόμενο που είναι η αποβολή της τροφής με οποιοδήποτε βοηθητικό μέσο (π.χ. χρήση καθαρκτικών, πρόκληση εμετού).

Πώς μπορούμε όμως να καταλάβουμε ότι τρώμε επειδή πεινάμε πραγματικά και όχι λόγω συναισθηματικής φόρτισης;

• όταν πεινάμε πραγματικά δεν πέφτουμε με τα μούτρα στο φαγητό ούτε νιώθουμε εντελώς ξαφνικά και απροειδοποίητα την ανάγκη να φάμε
• όταν πεινάμε πραγματικά επιλέγουμε τροφές που θα μας χορτάσουν και όχι που θα μας ικανοποιήσουν
• όταν πεινάμε πραγματικά δεν αισθανόμαστε άσχημα επειδή φάγαμε αφού ξέρουμε ότι δεν θα μπορούσε ο οργανισμός μας να ανταποκριθεί χωρίς καύσιμο
• όταν πεινάμε πραγματικά νιώθουμε κορεσμό μετά από κάποια ποσότητα ενώ στο συναισθηματικό φαγητό δεν χορταίνουμε εύκολα
• όταν πεινάμε συναισθηματικά αναζητούμε συγκεκριμένες τροφές (π.χ. σοκολάτα)

Ας μην ξεχνάμε πως το συναισθηματικό φαγητό είναι μια παγίδα στην οποία μπορούμε να μπούμε εύκολα αλλά να βγούμε δύσκολα. Κι αν τελικά ο Ιπποκράτης είχε δίκιο όταν υποστήριζε πως το να τρως όταν είσαι άρρωστος σημαίνει να τρέφεις την αρρώστια σου, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να τρέφουμε με τη σειρά μας τα αρνητικά συναισθήματα που μας βασανίζουν κάθε φορά που ανοίγουμε το ψυγείο για να ξεφύγουμε από αυτά.

Νέλη Βυζαντιάδου