Marketing στον Τουρισμό σε καιρό κρίσης

Marketing στον Τουρισμό σε καιρό κρίσης

του Tasos Gousios*

Για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς το ρόλο αυτό τον έχει το τμήμα Marketing που διαμορφώνει μέσα από τις διαδικασίες του τη στρατηγική, προϊοντική, τιμολογιακή, διάθεσης και προωθητικών ενεργειών.

Τι κάνει ένα τμήμα Marketing σε μια κατάσταση οξύτατης κρίσης. Αρχικά ξεβολεύεται από την καθημερινότητα και προσπαθεί να εκτιμήσει τις ζημιές, να καταγράψει με λεπτομέρεια τις επιπτώσεις και στη συνέχεια, με βάση και την ενημέρωση για τις συνθήκες που διαμορφώνονται, να επανασχεδιάσει σε λευκό χαρτί τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθηθεί.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Το θεωρητικό πλαίσιο της εφαρμογής στρατηγικού σχεδίου Marketing, αναφέρεται απλά για να είναι σαφής η διαδικασία που εφαρμόζεται, ακολουθεί τη σειρά, Positioning - Τοποθέτηση, όπου περιγράφεται το Όραμα και η Αποστολή της επιχείρησης, Segmentation – Προσδιορισμός και τμηματοποίηση αγοράς, όπου καθορίζεται με σαφήνεια το μέρος εκείνο της αγοράς στο οποίο απευθύνεται η επιχείρηση,  Έρευνα δευτερογενής και πρωτογενής για το μέγεθος της αγοράς, τις προτιμήσεις και καταναλωτικές συνήθειες, τον ανταγωνισμό κλπ, PEST ανάλυση για σαφή προσδιορισμό του πολιτικού, οικονομικού, περιβαλλοντικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος, SWOT ανάλυση για την περιγραφή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων, των ευκαιριών και απειλών, ανάλυση των 4P’s Product – Προϊόν, Price – Τιμολογιακή πολιτική, Place – Διάθεση στην αγορά και Promotion – Προώθηση στην αγορά που αποτελεί και τον «οδικό χάρτη» εφαρμογής, budgeting – εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων και τέλος έρευνα ορθής εφαρμογής του σχεδίου και αποδοχής από το αγοραστικό κοινό, στοιχεία που ανατροφοδοτούν τη συνεχή και αέναη διαδικασία του Marketing. 

Ανάλογα με τον κλάδο στον οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση επανεξετάζονται, σύμφωνα με τη διαδικασία που αναφέρεται παραπάνω, τα πάντα, τόσο το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων και υπηρεσιών, όσο και τα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν κάθε ένα από αυτά ξεχωριστά.

Σε ότι αφορά τις αμιγώς τουριστικές επιχειρήσεις, αυτές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν, με βάση ομοειδή χαρακτηριστικά, στις παρακάτω κατηγορίες:

• Επιχειρήσεις μεταφοράς, εταιρίες αεροπορικές, ακτοπλοϊκές, σιδηροδρομικές και οδικών μεταφορών.
• Επιχειρήσεις φιλοξενίας, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κατοικίες ιδιωτικές κλπ.
• Tour Operators
• Online Travel Agents, διαδικτυακές πλατφόρμες παροχής ταξιδιωτικών υπηρεσιών
• Επιχειρήσεις κρουαζιέρας
• Επιχειρήσεις ναύλωσης σκαφών αναψυχής
• Τουριστικά γραφεία διοργάνωσης ταξιδίων on demand και μεταπώλησης πακέτων των tour operators
• Γραφεία που παρέχουν υπηρεσίες MICE
• Επιχειρήσεις που προσφέρουν επιτόπου εξυπηρετήσεις όπως ξεναγήσεις, δραστηριότητες στη φύση, ενοικιάσεις αυτοκινήτων, εστίαση, διασκέδαση κλπ.

Σε κάθε ξεχωριστή κατηγορία πάλι ξεχωρίζουμε αρκετές διακριτές υποκατηγορίες με έντονα διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το γεγονός αυτό μας καταδεικνύει ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν ΜΟΝΟ οριζόντιες στρατηγικές για τον κλάδο του τουρισμού. Δεν υπάρχει ΜΙΑ συνταγή, αλλά για κάθε περίπτωση η κατάλληλη.

Ειδικότερα σε περιόδους μεγάλων κρίσεων έχει καταγραφεί ιστορικά ότι συντελούνται σε κάθε κλάδο συντριπτικές αλλαγές. Ελάχιστες είναι οι επιχειρήσεις που συνεχίζουν αλώβητες και διατηρούν τη θέση τους στην αγορά. Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η ταχύτητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα που δημιουργούνται. Εδώ είναι που παρεμβαίνει ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ το Marketing. Μέσα από τις διαδικασίες του, εφαρμόζοντας όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, χαρτογραφεί μια ασφαλή πορεία. Όσο πιο έμπειρα και επιστημονικά καταρτισμένα είναι τα στελέχη της ομάδας, τόσο μικρότερο είναι το ρίσκο της εφαρμογής του στρατηγικού σχεδιασμού.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στο σχεδιασμό των στόχων και των δράσεων και ειδικότερα θα πρέπει να ικανοποιούν τα κριτήρια του ακρωνυμίου SMART.

Ειδικότερα οι στόχοι θα πρέπει να είναι:

• Specific (simple, sensible, significant) – σαφείς (απλοί, λογικοί, σημαντικοί)
• Measurable (meaningful, motivating) – μετρήσιμοι (να έχουν νόημα και κίνητρο)
• Achievable (agreed, attainable) – επιτεύξιμοι (συμφωνημένοι, εφικτοί)
• Relevant (realistic, results-based) - σχετικοί (ρεαλιστικοί, να έχουν ως κριτήριο το αποτέλεσμα)
• Time bound (time/cost limited) – με χρονική δέσμευση (με σχέση χρόνου/κόστους)

Τέλος μια σημαντική ενέργεια που καλείται να υλοποιήσει το τμήμα Marketing την περίοδο που διανύουμε, είναι η αξιοποίηση των συλλογικών δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για ανάπτυξη συνεργειών και συνεργασιών. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν ΤΟΣΟ επιτακτική η ανάγκη να αναπτύξουμε τη δικτύωση μας. Η κατάσταση απέδειξε ότι ΜΟΝΟ με συλλογικές διαδικασίες και δράσεις μπορούμε μέσα από το συλλογικό συμφέρον να πετύχουμε και το ατομικό.

Ας σχεδιάσουμε λοιπόν ΜΑΖΙ το SMART Marketing Plan για την επόμενη μέρα.

Τάσος Γούσιος

Ιδρυτής και Διευθυντής της Alpha Marketing

Ο Τάσος Γούσιος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και έζησε τα πρώτα μαθητικά του χρόνια στη Γερμανία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα συνέχισε Γυμνάσιο και Λύκειο στη Γερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, στο τμήμα Μαθηματικών με εξειδίκευση στην επιχειρησιακή έρευνα, ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία στο Μάρκετινγκ και Τηλεόραση. Ακολούθως, απέκτησε τον μεταπτυχιακό τίτλο «MSc στο Σχεδιασμό και Ανάπτυξη Τουρισμού και Πολιτισμού», παρακολουθώντας ένα διατμηματικό μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ειδικότερα του Τμήματος Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής και του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, καθώς και τον τίτλο του «ΜΒΑ στη Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων» από το ΕΑΠ.

Ξεκίνησε την επιχειρηματική του δραστηριότητα το 1981 συμμετέχοντας σε δημιουργικό γραφείο επικοινωνίας και το 1985 ίδρυσε την επιχείρηση Alpha Marketing με αντικείμενο την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας και με εξειδίκευση στους κλάδους του Τουρισμού, της Εκπαίδευσης και γενικότερα των Υπηρεσιών.

Συνεργασίες ορόσημο για την ανάπτυξη της Alpha Marketing υπήρξαν η προώθηση πωλήσεων και η ανάπτυξη ενός πρωταρχικού δικτύου στην Κεντρική Ευρώπη για την Viokef, η πολύχρονη συμμετοχή στο Τμήμα Marketing του Τουριστικού Οργανισμού «Ζορπίδης» και της Austrian Airlines στη Β. Ελλάδα, η υποστήριξη των ενεργειών Marketing του Signature travel, η συνεργασία με την Ένωση Ξενοδόχων του Ν. Λάρισας, καθώς και η συνεργασία με την εταιρία ITA Group, που δραστηριοποιείται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η ανάπτυξη του Εκπαιδευτικού Ομίλου «ΟΜΗΡΟΣ» στη Λάρισα και ειδικότερα του ομώνυμου Ινστιτούτου Επαγγελματικής Κατάρτισης και του Aegean College. Σε διεθνές επίπεδο αξίζει να αναφερθεί η συνεργασία με τον Γερμανικό Σύνδεσμο Περιπατητικού Τουρισμού (Deutscher Wanderverband) και την Περιφέρεια Θεσσαλίας για την ανάπτυξη του Περιπατητικού Τουρισμού.

Στον τομέα των Δημοσίων Σχέσεων ξεχωρίζουν η επικοινωνιακή υποστήριξη του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, του Τμήματος Τουρισμού του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, της ΕΕΔΕ στις διοργανώσεις του συνεδρίου «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ», ενώ ορόσημο στον τομέα των εκδηλώσεων υπήρξε η διοργάνωση του CEV Volley European Champions League το 2005 για λογαριασμό του ΑΣ ΗΡΑΚΛΗΣ, η συμμετοχή ως Σύμβουλος Διοργάνωσης σε πολλά σημαντικά γεγονότα όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Λάρισας, η Διεθνής Έκθεση Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού NOSTSOS για τα δυο χρόνια διοργάνωσης της το 2016 και 2017 στη Ναύπακτο και το Run Greece Larissa, ως συνεργάτης της WIND,

Στον Ακαδημαϊκό τομέα συμμετέχει ως συνεργάτης στο Εργαστήριο Τουριστικού Σχεδιασμού Έρευνας και Πολιτικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

 Είναι μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Μάρκετινγκ (Ειμ) της ΕΕΔΕ και ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Επιχειρηματικού Μέλλοντος – Business Future Institute (BFI).

Φιλοσοφία ζωής, που τη συναντά κανείς και στο moto της Alpha Marketing, “creating relations since 1985”,  είναι η δημιουργία ισχυρών σχέσεων που αντέχουν στο χρόνο.