Θέρμη:Οι επετειακές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την επανάσταση
Η μάχη των Βασιλικών και η θυσία των κατοίκων το 1821...90 χρόνια μεσολάβησαν μετά το 1821, για να απελευθερωθεί η Μακεδονία και η Θράκη από τον τουρκικό ζυγό, με τους Βαλκανικούς πολέμους.
Η επέτειος της θυσίας εκείνων που έπεσαν, στην μάχη των Βασιλικών τον Ιούνιο του 1821, τιμάται ως υπενθύμιση της κηρύξεως του αγώνα και των εγκλημάτων των κατακτητών. Η επέτειος αποτέλεσε αφορμή για να αναδειχθεί το γεγονός της συμμετοχής των Βασιλικών στον αγώνα, εξηγεί ο Αστέριος Καρακώττας, πρόεδρος δημοτικής κοινότητος Βασιλικών. Ατυχώς πολύ λίγα είναι γνωστά για τον καπετάν Χάψα, τις μάχες της Θεσσαλονίκης και των Βασιλικών, επισημαίνει η ιστορικός Χρύσα Νασιούδη.
Ο χρόνος δεν διέγραψε από την μνήμη τις φρικαλεότητες των Τούρκων και των συνεργατών τους στις σφαγές των αμάχων.
Η σπίθα της επαναστάσεως είχε ανάψει σχεδόν ταυτόχρονα, σε όλη την επικράτεια των Ελλήνων.
Στις 23 Μαρτίου ο οπλαρχηγός Εμμανουήλ Παππάς αποβιβάστηκε στον Άθω με όπλα και πολεμοφόδια. Αμέσως άρχισε η συγκρότηση απελευθερωτικού σώματος. Οι Οθωμανοί, βλέποντας την ταχεία εξάπλωση της εξέγερσης, ξεκίνησαν πογκρόμ εναντίων του ελληνικού πληθυσμού στις πόλεις της Μακεδονίας. O διοικητής της Θεσσαλονίκης Yusuf Bey διέταξε τους άντρες του να σκοτώσουν κάθε Έλληνα που έβρισκαν στον δρόμο.
Ο Abottlaboud Pasha πέρασε από μαχαίρι 4.000 ανθρώπους στην Χαλκιδική χωρίς διακρίσεις σε φύλο και ηλικία. Κατεγράφησαν τρομακτικές ακρότητες. Ο μητροπολίτης, μαζί με άλλους εξέχοντες εκπροσώπους της κοινότητος, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν, κάποιοι κρεμάστηκαν από τα πλατάνια γύρω από την Ροτόντα, άλλοι δολοφονήθηκαν στην μητρόπολη όπου είχαν βρεί καταφύγιο και τα κεφάλια τους δόθηκαν δώρο στον Yusuf Bey.[1]
Σε απάντηση στις 17 Μαΐου 2.000 άνδρες υπό τον καπετάν Χάψα (Σταμάτη Κάψα) άρχισαν να απελευθερώνουν πόλεις και κωμοπόλεις της Χαλκιδικής και της Θεσσαλονίκης.
Η νίκη των Ελλήνων στην μάχη της Θεσσαλονίκης στις 8 Ιουνίου ήταν βραχύβια, καθώς έφτασαν ισχυρές Οθωμανικές δυνάμεις.
Στα Βασιλικά επιτέθηκαν και αποδεκάτισαν τα γυναικόπαιδα που προσπαθούσαν να διαφύγουν στην μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτρας. Συνολικά 2.200 Έλληνες βρέθηκαν απέναντι σε ένα ασκέρι 35.000 Τούρκων. Διέξοδος δεν υπήρχε. Ο καπετάν Χάψας έπεσε στην μάχη μαζί με 67 από τους άντρες του.
«Ο Πασσάς», για να παρουσιάσει μεγαλύτερη την νίκη του «διατάξας τον ακρωτηριασμόν όλων των πτωμάτων, έπεμψεν αρμαθιάς ώτων εις Κωνσταντινούπολιν, συναποστείλας μετά των εχθρικών και τα των Τούρκων και των Εβραίων, ούτως ώστε η Υψηλή Πύλη εστολίσθη δι’ αναθημάτων εξ οικτρών λειψάνων των τε εχθρών και των υπερασπιστών αυτής αναμίξ».[2]
Όσοι γλύτωσαν όπως παρατήρησε ένας Άγγλος ιεραπόστολος, τον Ιούλιο δημοπρατήθηκαν 550 γυναίκες και παιδιά στη Θεσσαλονίκη – οι μεγαλύτερες γυναίκες για 40 έως 60 piastres και άλλες για 200 έως 300 piastres.[3]
[1] Mark Mazower, Salonica, City of Ghosts, σ. 162 & Thomas Gordon, History of the Greek Revolution Vol. II [(2000) 1844], σσ. 176-177
[2] Francois Charles Hugues Laurent Pouqueville, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως – ήτοι η Αναγέννησις της Ελλάδος (1901), σσ. 202-203
[3] Marie-Janine Calic, The Great Cauldron: A History of Southeastern Europe (2019), σ. 229
